Biodiversiteit in pachtcontracten waterschappen

In een eerdere blog stonden we stil bij het opstellen van de Biodiversiteitsagenda voor Waterschap Zuiderzeeland. Na het vaststellen van de agenda onstond een nieuwe vraag. Hoe zorg je als waterschap voor de borging van biodiversiteit op de grond die je verpacht? De pachtcontracten van het waterschap zouden op korte termijn worden herzien, dit leide tot een kans om eisen op het gebied van biodiversiteit op te nemen.

De biodiversiteitsagenda van waterschap is ruwweg opgedeeld in twee hoofdactiviteiten. Ten eerste ging het waterschap aan de slag met het opzetten van een structuur voor biodiversiteit binnen de organisatie. Denk bijvoorbeeld aan het opstellen van de communicatiestrategie, het ondersteunen van opzichters met kennis en middelen voor meer biodiversiteit in het beheergebied en het opstarten van een monitoringsprogramma. Ten tweede worden de maatregelen die in de uitvoeringsagenda zijn opgenomen worden uitgevoerd, hieronder viel ook het aanpassen van de pachtcontracten. Binnen Waterschap Zuiderzeeland worden met name dijken verpacht.

Biodiversiteit in pachtcontracten
Hoe zorg je dat een verpacht stuk land wordt beheerd in lijn met biodiversiteitsambities? Het is een vraagstuk waar diverse terrein beherende organisaties (TBO’s) op dit moment mee te maken hebben. Pachtcontracten zijn vaak langdurige overeenkomsten (5 – 10 jaar). Wanneer pachtcontracten op korte termijn aflopen is dit vraagstuk een belangrijke en urgente kans om biodiversiteit te borgen. Wachten kan er toe leiden dat er pas na vijf of tien jaar weer een nieuwe kans ontstaat om maatregelen in deze gebieden te kunnen treffen. Bij Waterschap Zuiderzeeland liep een groot deel van de verpachte terreinen af. Daarom is met een divers team intern gewerkt aan een voorstel om biodiversiteit in de pachtcontracten op te nemen. Drie lessen die wij hieruit leerden: 

1. Maak gebruik van de kennis binnen de organisatie. Bij verschillende afdelingen is cruciale kennis over pachtcontracten en biodiversiteit aanwezig. Zo heeft Juridische Zaken verstand van de pachtvormen en ontwikkelingen in de pacht (zoals het Didam-arrest), hebben opzichters en pachters kennis van de lokale situatie en hebben ecologen kennis over opties ter verbetering van de biodiversiteit. Het samenbrengen van deze kennis in een werkgroep kan voorkomen dat er zaken over het hoofd worden gezien.
2. Betrek pachters bij de plannen. De boeren die grond pachten hebben vaak veel kennis over mogelijkheden en praktische ervaringen met het land. Dit is belangrijk, want wat wel of niet bijdraagt aan de biodiversiteit is sterk afhankelijk van de lokale context. Bovendien kun je door de pachters vroegtijdig te betrekken de verschillende mogelijkheden en eventuele aannames toetsen.
3. Denk aan de monitoring. Monitoring is niet alleen nodig voor verantwoording aan het Dagelijks en Algemeen bestuur. Het bijhouden van de resultaten is essentieel om te kunnen bepalen of de aanpassingen in het pachtcontract het juiste effect heeft. Wacht dus niet tot de evaluatie, maar definieer al bij de wijziging hoe je de verandering gaat monitoren. Dat kan op verschillende manieren: sommige partijen werken met doelsoorten. Anderen monitoren op voorwaarden, bijvoorbeeld via KPI’s.

Bij Waterschap Zuiderzeeland leidde dit tot een vastgesteld bestuursvoorstel met twee varianten:  

1. Voor alle pachtcontracten geldt dat chemische bestrijding en kunstmest niet is toegestaan. 
2. Voor een deel van de percelen worden aanvullende biodiversiteitsmaatregelen getroffen.

De vooraankondiging is te vinden op de website van Zuiderzeeland.

Heb jij ondersteuning nodig bij het opstellen of implementeren van een (biodiversiteits)agenda? Of zoek je specifiek kennis en vaardigheden voor meer biodiversiteit via pacht? Neem dan contact op met Anne Marit.